Vanaf dinsdag 6 augustus 2024 is in de OBA op de Oosterdokskade de tentoonstelling De Nullijst te zien. De Ongelezen Boeken Club zet daarmee de meest ongelezen boeken van de Openbare Bibliotheek Amsterdam in de schijnwerpers. Bezoekers van de tentoonstelling worden in staat gesteld deze titels te redden van de ondergang.
Van de 200.000 boeken in de bovengrondse OBA wordt jaarlijks 10% naar het ondergrondse depot verplaatst. Deze kelder herbergt zo’n 400.000 boeken – zeven strekkende kilometer. Boeken uit het depot die langere tijd onuitgeleend blijven, eindigen op de Nullijst. Die telt enkele honderden titels die, ondanks dat ze nog nooit zijn uitgeleend, naar alle waarschijnlijkheid zullen worden vernietigd. De slotbeslissing over welke exemplaren hun laatste reis naar de papierverwerking zullen maken rust op de schouders van de bibliothecaris. De tentoonstelling De Nullijst belicht dit fascinerende en onderbelichte aspect uit de wereld van het boek door publicaties te tonen die nog nooit zijn uitgeleend.
De bezoeker van De Nullijst kan de meest ongelezen boeken niet alleen bewonderen, maar krijgt bovendien de gelegenheid een titel van de ondergang te redden, namelijk door deze te lenen. Op Nationale Ongelezen Boekendag (donderdag 19 september 2024) om 19:00 uur wordt de tentoonstelling besloten met de Transcendente Nullijst Finissage. De finissage zal starten in de OBA, locatie Roelof Hartplein, waarna de bezoekers per gele tram naar de Tempel worden vervoerd. De gespaarde exemplaren uit De Nullijst zullen deze avond aan hun redders worden uitgeleend. De titels waarvoor zelfs na afloop van de tentoonstelling geen interesse is, zullen deze avond in de Tempel waardig aan hun einde komen.
Tevens bestaat de mogelijkheid om op de tentoonstelling de Nullijn te bellen. Via deze ouderwetse draaitelefoon kan de volledige Nullijst geraadpleegd worden, om zodoende op onverwachte wijze nieuwe boeken van deze fameuze lijst te ontdekken.
De Nullijst is van 6 augustus tot 18 september 2024 op de derde verdieping van de Openbare Bibliotheek in Amsterdam (Oosterdokskade 143) te zien.
Na uitgebreid onderzoek is gebleken dat de derde donderdag van september de dag is waarop het minst gelezen wordt in Nederland. Dat wordt dit jaar voor het eerst door het hele land groots gevierd op donderdag 19 september 2024 tijdens Nationale Ongelezen Boekendag.
Een ieder wordt uitgenodigd, nee, opgeroepen die dag een boek dat al meer dan een jaar ongelezen op een stapel ligt te wachten weg te geven aan een ander. Bij voorkeur vergezeld van een enthousiaste aanprijzing.
De Ongelezen Boeken Club organiseert ter ere van Nationale Ongelezen Boekendag op donderdag 19 september 2024 een evenement in Amsterdam waarbij het ongelezen boek wederom centraal zal staan.
Begin september zal het programma bekend gemaakt worden op deze website. Boekhandels, musea, bibliotheken en andere instellingen die op persoonlijke wijze aandacht aan hun eigen ongelezen boeken willen geven op Nationale Ongelezen Boekendag, kunnen alvast geheel vrijblijvend contact opnemen met de Ongelezen Boeken Club. Wij stellen onder andere posters ter beschikking.
Welkom in je nieuwe favoriete feed. In een tijd waarin dagelijks nieuwsberichten verschijnen over ontlezing, is de nieuwe website van de Ongelezen Boeken Club een oneindige stroom waarin je onbegrensd kan scrollen. Of lezen. Wil je een toelichting waarom deze website is zoals die is, lees dan gerust verder. Zo niet, scroll door.
Het internet is inmiddels verworden tot een Skinner-box, een afgebakend psychologisch experiment. Halverwege de vorige eeuw bedacht de Amerikaanse psycholoog Burrhus Frederic Skinner (1904-1990) een volledig gecontroleerde doos waarin een dier geplaatst werd om zo het effect van voedselbeloningen te testen. In deze Skinner-box, inmiddels een begrip in de psychologie, zit een dier (muis of duif) bij een knop. Muis drukt op knop, soms verschijnt er eten, soms niet. Gevolg: muis gaat meer en meer op de knop drukken zodat er meer voedsel verschijnt. Specifiek gedrag levert een beloning op. Zoals psychologen het samenvatten: als de gevolgen van bepaald gedrag gunstig zijn, dan neemt de kans op dat gedrag toe. Laat dat nu precies zijn hoe een steeds groter deel van het internet inmiddels functioneert.
De Skinner-box is een geschikte metafoor voor social media apps, welke ook een afgebakende omgeving vormen die volledig controleerbaar is, maar waarbij jijzelf de muis of de duif bent. Kies zelf maar met welke van deze twee dieren je je het meest identificeert. De rol van waarnemend psycholoog Burrhus Skinner is vervangen door grote, commerciële technologiebedrijven die je volledige gedrag vastleggen. We blijven scrollen, totdat er een primaire beloning verschijnt, iets grappigs, en hop, dan scrollen we direct verder, op zoek naar de volgende beloning. Oneindigheid is de essentie van social media, gretig gebruikmakend van ons zwakke punt: achteloosheid. Ons schermgebruik is volledig geconditioneerd, zelden maken we online een bewuste keuze.
Wat heeft oneindigheid met lezen te maken?
Zowel scrollen als lezen zijn beide alleszins saaie activiteiten, die echter wel allebei voldoening kunnen geven. Maar daar waar scrollen een onmiddellijke, primaire bevrediging geeft, is het genot van het lezen secundair. Het is onmogelijk om beide behoeftes tegelijkertijd te vervullen. De voldoening van het lezen is minder direct, en de activiteit van lezen vergt meer inspanning dan scrollen. Scrollen tijdens het lezen is een onaangename afleiding, en zorgt uiteindelijk voor minder genoegen doordat het de concentratie doorbreekt. Wie op zoek is naar geluk moet dus kiezen: óf scrollen, óf lezen. Scrollend vind je veel sneller en vaker genot, maar de bevrediging van een volledig tot je genomen tekst beklijft veel langer. Toch zwichten wij vaak voor het primaire, verdampende genot van eindeloos scrollen. Ontlezing kent vele facetten, dit is er één van.
De Ongelezen Boeken Club richt zich op teksten die niet gelezen worden. Inmiddels wordt meer dan de helft van alle teksten in ons dagelijks leesgedrag online gelezen. Online lezen is in vele opzichten anders dan lezen van papier. Zodra er van papier gelezen wordt is het interessegebied afgebakend, en zijn de opties beperkt. Online ben je echter permanent afgeleid, op zoek naar iets wat je niet zocht. Hoe langer de tekst, hoe meer die vluchtig gescand in plaats van gelezen wordt. Elke hyperlink vraagt aandacht, en vermindert daarmee je tekstbegrip. Wat voor een effect heeft dit alles op onze hersens, op ons concentratie- en denkvermogen? Als de Ongelezen Boeken Club gaat communiceren via een online kanaal, kan het ontwerp en functioneren van de website niet aan deze aspecten van de online leeservaring voorbij gaan. Hoe langer onze website, hoe groter de kans dat iets onbedoeld gevonden wordt, en vooral: hoe minder ervan gelezen wordt.
Het internet is zoals gezegd verworden tot een Skinner box, en dat maakt dat wij als online lezers nu duiven en muizen zijn in het grootste psychologisch leesexperiment dat ooit heeft plaats gevonden. In een tijd waarin dierproeven vanwege onnodig lijden ter discussie staan, zijn dieren massaal vervangen door mensen, en er is geen hond die er naar kraait. De Ongelezen Boeken Club doet bijzonder graag mee aan dit grootschalige psychologische experiment dat online lezen is.
Eindelijk een goed excuus
Het is vanaf vandaag niet langer noodzakelijk het eindeloze scrollen door je social media apps als excuus aan te dragen waarom je te laat op je afspraak verschijnt, of waarom je iets niet op tijd gedaan hebt. Vanaf nu kun je als legitieme rechtvaardiging aandragen dat je onophoudelijk op de website van de Ongelezen Boeken Club aan het lezen was, geholpen door de eindeloze leeservaring die hier geboden wordt. Eenmaal aangekomen bij het allerlaatste bericht op onze website ben je het allereerste bericht al lang weer vergeten, en lees je automatisch van vooraf aan verder. Je concentratie is nog steeds ver te zoeken, dus wat maakt het uit? In plaats van tijdens een toiletbezoek een spelletje op je telefoon te spelen of door een kansloze fotofeed te bladeren, kan je ook een paar minuten lusteloos scrollen op de website van de Ongelezen Boeken Club en je ondertussen afvragen wat het fundamentele verschil hiertussen is. Is continue scrollen an sich eigenlijk niet gewoon Meditatie Light, een spirituele zoektocht zonder enig bovenzinnelijk bewustzijn? Is er iets anders dat onze huidige tijdsgeest zo goed illustreert dan de continue scroll?
Zo’n eindeloze scroll is niets nieuws en bestond al lang voordat het Web 2.0 ermee aan de haal ging, op tv scrollt het breaking news bij nieuwszenders bijvoorbeeld al decennia eindeloos voorbij. De op deze website getoonde eindeloze scroll ontwikkelt zich voortdurend. Het aantal artikelen op deze website is op het moment van lancering beperkt, maar door het ontwerp van de website toch al eindeloos. Toekomstige berichten worden toegevoegd aan deze eindeloze scroll, en maken het eindeloze telkens eindelozer.
Dit is de ultieme belofte!
Het is een misvatting om scrollen te beschouwen als activiteit die tot doel heeft om een beloning te vinden. Scrollen moet worden beschouwd als een autonome activiteit, een zuiver tijdverdrijf. Scrollen is niets anders dan een uiting van plezierig verlangen. Alleen al omdat we voornamelijk verlangen naar dingen die we niet hebben, heeft scrollen al een duidelijke meerwaarde, en is het een aanwinst voor ons bestaan. Scrollend ben je altijd onderweg naar iets dat je nog niet weet, nog niet kent, nog niet hebt. Zo beschouwend draait het bij scrollen net zo zeer om een belofte als bij het eerstvolgende boek dat je van plan bent te gaan lezen. In beide gevallen ben je nieuwsgierig naar wat komen gaat, alleen wordt scrollen op een veel grotere schaal gedaan dan het lezen van een boek.
Ergens is het ook nog wel te verklaren dat velen hun toevlucht hebben genomen tot scrollen als verrijking van het leven. Als scrollen als spel beschouwd wordt op de manier zoals historicus Johan Huizinga de spelende mens beschouwde, dan bevat scrollen een intrinsieke esthetiek die verder geen doel behoeft te dienen. Je scrolt niet om iets te vinden, maar scrollen an sich is het doel. De echte verrijking is het spel van uitgesteld verlangen. Diens schoonheid wordt gedefinieerd doordat het juist niet draait om een verlangen om iets te vinden, maar om het behouden van het verlangen zelf. Daarmee overtreft deze website elk ongelezen boek. Een ongelezen boek heb je op een gegeven moment uit, en daarmee is het verlangen verdwenen. Begeerte zal echter wél altijd in stand blijven bij een website die daadwerkelijk eindeloos is, waar het verlangen niet kan verdwijnen omdat er nooit een punt van volledige verzadiging bereikt kan worden. Altijd blijft de kans op een beloning.
De website van de Ongelezen Boeken Club is niet gepersonaliseerd zoals social media dat natuurlijk wel is. In het Web 2.0 is ieders feed zogenaamd uniek, en zijn alle getoonde posts en advertenties afgestemd op je eigen likes. Jouw feed is uniek, door grote technologieconcerns aangepast op jouw eigen online surfgedrag en interesses, bepaald door welke profielen je bekijkt, welke reacties je plaatst, wie je volgt, je zoektermen, welke posts je deelt, wat je bekijkt. De feed die je hier ziet op website van de Ongelezen Boeken Club is echter meer vergelijkbaar met een boek, elke bezoeker krijgt exact hetzelfde exemplaar te zien. One feed for all.
Op het gebied van gedragstherapie gaat de website van de Ongelezen Boeken Club één stap verder dan social media, waar specifiek gedrag wordt beloond met her en der een klein snoepje. We brengen je echter geen losse beloningen (bijvoorbeeld in de vorm van een grappig filmpje van een kat die een boek al dan niet leest), maar het lezen van de gehele website is de beloning. Alles in mentaal. Een immateriële beloning is immers altijd een interne aangelegenheid, die slechts geactiveerd kan worden door een externe prikkel als social media. Waarom zou je echter die extrinsieke stimulans nodig moeten hebben? Nou dan. Pas als je je hier van bewust bent, komt het besef dat de snoepjes die je her en der tegenkomt niet de beloning zijn, maar het echte suikergoed is het feit dat je op zoek bent naar snoepjes. De enige vraag is dus of jij in staat bent jezelf deze mentale bevrediging te verschaffen.
Mental Junky Skinner Box
Op zoek naar bevrediging is deze website een Mental Junky Skinner Box waarin je eindeloos kan blijven scrollen, maar de bevrediging echt uit jezelf moet halen. In het laboratorium bevatte de oorspronkelijke Skinner-box een ‘cumulative recorder’, een lange, horizontale rol papier waarop een apparaat de frequentie van responsen grafisch vastlegde. Een dergelijke recorder ontbreekt echter op deze website, en maakt dit leesexperiment nog zinlozer dan je social media. Wij leggen je leesgedrag niet vast, registreren je voorkeuren niet, verkopen je data niet; deze website is een Skinner-box zonder waarnemend psycholoog.
Hierdoor is er geen enkele reden om tijdens het bezoeken van deze website je af te vragen of het wel verstandig is om je oog iets langer op een bepaalde tekst, afbeelding of filmpje te laten vallen, omdat je leesgedrag niet direct je advertentie-algoritme beïnvloedt. Dat is in de hedendaagse digitale wereld zeker niet meer vanzelfsprekend. Je kan op deze website gewoon lezen, scrollen, en kijken zonder achterdochtig te zijn wat jouw lees- en scrollgedrag voor invloed heeft op de aan jou gepresenteerde inhoud. Hoe achtelozer een website bezocht wordt, hoe beter, want hoe meer er gescrold zal worden. Ook mensen die niet lezen behoren tot de achterban van de Ongelezen Boeken Club, en die mensen verdienen evenveel respect en aandacht als achtenswaardige lezers.
Zoals dichter Leo Herberghs in 1990 een handleiding voor actief niet-zwemmen schreef, zo is de website van de Ongelezen Boeken Club ook gericht op actieve niet-lezers. Door het gebrek aan registratie kan het eindeloze scrollen op deze website pas echt achteloos gebeuren, waardoor de kans groter is dat de hier gepresenteerde teksten ongelezen zullen blijven. Scrollers zijn echte niet-lezers, de mentale verslaving van het scrollen kan voor sommigen bevredigender zijn dan die van het daadwerkelijke lezen. Mental Junky to the max.
De echte lezers zijn niet-lezers
Is het eigenlijk wel mogelijk om te spreken van lezers en niet-lezers? Dat lijkt bij nader inzien een meerduidig verhaal. Niet-lezen betekent niet direct dat er niet gelezen wordt, en vice versa betekent actief lezen niet direct dat alles begrepen en in de juiste context geplaatst kan worden. Het beeld van niet-lezers lijkt voor de hand liggend, maar een algehele niet-lezer is moeilijker te vinden dan je denkt. Tegelijkertijd zal ook de meest doorwrochte lezer meer boeken niet lezen dan wel, wat de vraag oproept of iemand die meer niet-leest dan wel-leest nog steeds een lezer genoemd kan worden. Om een boek echt te begrijpen is het allereerst niet van belang om het te lezen, maar om het in de juiste context te kunnen plaatsen tot andere boeken. Is de echte lezer niet juist diegene die geen boek meer leest, maar alleen veel van boeken weet?
Toch durven wij te beweren dat onze achterban uit zowel lezers als niet-lezers bestaat, dus beide groepen moeten op deze website evenveel aan haar trekken komen. Deze Mental Junky Skinner Box is namelijk wel in een vormgeving gegoten waarbij de conventies van leesbaarheid en toegankelijkheid centraal staan. Diegene die nog het concentratievermogen heeft om online langere teksten tot zich te kunnen nemen – Wie kan dat nog? Wie heeft bijvoorbeeld deze tekst in zijn geheel tot hier gelezen? – wordt hier uitstekend op zijn wenken bediend door de verfijnde typografie en een vormgeving die alle leesconventies respecteert. Het lettertype, de corpsgrootte en regelafstand, het sobere afleidingsvrije ontwerp, het aantal letters per regel, de ingetogen en contrastrijke kleurstelling, de afwezigheid van alomtegenwoordige advertenties, de witruimtes rondom de tekst, deze prikkelarme vormgeving is afgestemd op een zo prettig mogelijke leeservaring, zowel op mobiele telefoons, als tablets en desktop computers.
Met andere woorden, diegene die diep wil lezen kan hier prima terecht, maar ook diegene die alleen lekker door wil scrollen kan hier prima wat tijd verdoen en zijn beloningscentrum laten prikkelen door wat dopamine. Zodoende bedient deze website twee verschillende doelgroepen tegelijkertijd, alle lezers & alle niet-lezers.
Plato schetst de ziel als een gevleugelde paardenspan die door twee paarden aparte richtingen op wordt getrokken. Het ene paard is de wil, en luistert naar wat de menner – de ratio – hem oplegt. Het andere paard stelt het verlangen voor, is wispelturig en wild, en stuurt ons omlaag. Het ene paard dat de wil representeert, kan in dit verband staan voor onze wil om boeken te lezen, onze ware bestemming. Het andere, nukkige paard trekt ons naar beneden, op zoek naar behoeftebevrediging. In de context van lezen is dat actief niet-lezen doordat we weerloos zijn tegen afleiding en verleiding, en online betekent dat dus scrollen en klikken in plaats van lezen.
De website van de Ongelezen Boeken Club, een club met paradoxale grondbeginselen, omarmt de schijnbare tegenstrijdigheid dat lezers en niet-lezers verenigt kunnen worden als yin en yang. Iedereen die accepteert dat het huidige internet, dat gedicteerd is door grote technologieconcerns, ons vermogen tot autonoom denken reduceert, kan op deze website prima terecht door eindeloos en lusteloos te blijven scrollen. De kunstmatige drug die scrollen heet, resulterend in een permanente roes en ogenschijnlijk geluk, wordt vanaf nu niet alleen meer kosteloos verstrekt door multinationals die daarvoor je privacy kapen, maar ook door de Ongelezen Boeken Club die daarvoor niets terug verlangt. Echter, ook diegene die zichzelf wijsmaakt nog wél over het vermogen tot autonoom denken te beschikken, zich geconcentreerd wil verdiepen door lange teksten te lezen en intellectueel uitgedaagd te worden, kan op deze zelfde website terecht.
Het centraal stellen van deze klassieke dualiteit in de opzet van deze website benadrukt dat lezers en niet-lezers geen onafhankelijke entiteiten zijn, maar juist complementair aan elkaar zijn. Deze website verenigt mensen die bewust willen leven met mensen die onbewust leven, is hiermee een prima communicatiekanaal voor ons met onze lezers, en jij kan lekker scrollen, scrollen, scrollen. Rest alleen de vraag: doe je dat piepend of koerend?
Dit artikel is gepubliceerd ter gelegenheid van de lancering op 17 juli 2024 van de nieuwe, door Jack Broeders ontwikkelde website van de Ongelezen Boeken Club
Reserveer een boek uit De Nullijst tentoonstelling door middel van dit formulier.
Dit formulier behoort bij De Nullijst tentoonstelling in de Openbare Bibliotheek Amsterdam (Oosterdokskade 143, te zien van 6 aug – 18 sept 2024), waar ongelezen boeken uit de collectie van de OBA worden getoond. Door middel van het invullen van dit formulier kan je een boek uit de tentoonstelling reserveren. Hierdoor ontdek je niet alleen een onbekend boek dat nog nooit gelezen is, maar voorkom je tevens dat het tijdens de finissage aan haar einde komt.
De gereserveerde exemplaren kunnen worden geleend en opgehaald tijdens de Nationale Ongelezen Boekendag 2024 op de finissage bij de OBA Roelof Hartplein. Je zal hiervoor een persoonlijke uitnodiging van de Ongelezen Boeken Club ontvangen indien je een boek reserveert via onderstaand formulier. Binnen een week na het invullen van dit formulier zal de club contact met je opnemen. Mocht je niets gehoord hebben binnen die tijd, mail dan even info@ongelezenboekenclub.nl, dan is er ergens iets mis gegaan.
Een aanvraag kan door middel van dit formulier tot en met 16 september 2024 ingediend worden.
De Ongelezen Boeken Club ontvangt regelmatig de vraag wat die Chinese letters in het beeldmerk betekenen. Ondanks dat het met de huidige technologische mogelijkheden niet al te ingewikkeld zou moeten zijn om dat zelf op te zoeken, volgt hier een korte toelichting. Allereerst, 積ん読 is geen Chinese maar een Japanse tekst. Het Japans gebruikt echter drie verschillende schriftsoorten, waaronder het Kanji dat de Chinezen ook gebruiken, de verwarring is niet verbazingwekkend. Het woord wordt uitgesproken als tsundoku, en behoort tot het lijstje onvertaalbare woorden. Een letterlijke vertaling is zoiets als ‘het kopen van boeken om ze ongelezen op een stapel te laten eindigen’, maar dan uitgedrukt in één woord. Ruud Hendrickx, hoofdredacteur van de Van Dale, koos onlangs op (de Belgische) Radio 1, het woord boekenstouw als Nederlands alternatief voor de enorme stapel ongelezen boeken die steeds blijft groeien. De Libanees-Amerikaanse auteur Nassim Nicholas Taleb stelt in zijn boek ‘De Zwarte Zwaan’ een ander alternatief woord voor om de verzameling boeken die nog niet gelezen zijn te beschrijven: de anti-bibliotheek. De Ongelezen Boeken Club houdt echter het meer dan 100 jaar oude informele Japanse origineel hoog in het vaandel.
Mainstream media profiteert van succes Ongelezen Boeken Club
De mainstream media was er weer eens als de kippen bij om een graantje mee te pikken van het succes van deze nieuwe undergroundstroming. Tijdens de officiële oprichtingsbijeenkomst van de Ongelezen Boeken Club op woensdag 14 feb 2024 was het NOS Journaal haantje de voorste om mee te liften op het succes van deze nieuwe illustere club. Nadat de kranten en radio al uitgebreid aandacht hadden besteed aan de allereerste bijeenkomst van het genootschap, was het de beurt aan de hijgende televisiewereld om deze fabelachtige successtory dezelfde avond nog uit te melken op nationale tv.
Wij komen dus vaak in het nieuws, maar het nieuws komt nog vaker naar ons. Daardoor is de Ongelezen Boeken Club inmiddels bekend van radio, krant en tv.
Diegene die van lezen houdt, leest het artikel in het Parool (PDF):
Artikel in het Parool, 13 februari 2024
Als er iemand begrijpt dat lezen niet aan iedereen besteed is, dan zijn wij het wel. Vandaar dat je ook via bewegend beeld in aanraking kan komen met de Ongelezen Boeken Club. Op de dag van onze oprichting was het NOS Journaal er namelijk als de kippen bij om een graantje mee te pikken van ons succes:
NOS Journaal, 14 februari 2024
De mainstream media zou de mainstream media niet zijn, als ze niet massaal mee zouden liften op andermans welvaren. Zo maakte ook NPO Radio 1 op de eerste dag van ons bestaan al een korte radiodocumentaire over onze club:
NPO Radio 1, 14 februari 2024
De Amsterdamse nieuwszender AT5 leek ons nu een perfect medium om als opmaat te dienen voor onze ledenwervingscampagne die we aan het einde van die zogenaamde “boekenweek” starten:
AT5, 21 maart 2024
Kortom, de media lopen weg met de Ongelezen Boeken Club, de club die zich in no time ontpopt heeft als het lievelingetje van de pers. En tja, als de Volkskrant gered wil worden, dan zijn wij natuurlijk de beroerdste niet.
Het Manueel van het Ongelezen Boek is het manifest van de Ongelezen Boeken Club. Het Manueel van het Ongelezen Boek benadert het boek op een objectief niveau – denk aan verboden boeken, overbekende klassiekers die niemand meer leest, uit bibliotheken verwijderde boeken, enz, allemaal ongelezen met maatschappelijk relevantie – en op subjectief niveau – zeer individueel, denk bijvoorbeeld aan het eerstvolgende boek dat jij zelf van plan bent te gaan lezen. Waar het lezen leidt tot verbeelding, leidt het nog niet lezen tot nog meer verbeelding.
Het Manueel werd geschreven met vereende kracht en is voor 100% ontsproten uit het brein van de mensj, in het jaar dat mogelijk de geschiedenis zal ingaan als het eerste jaar waarin het percentage mensjelijkheid in een tekst niet meer vanzelfsprekend 100% is. Bij de totstandkoming werd dankbaar gebruik gemaakt van een online tool om de tekst vorm te geven. Dit gereedschap heeft geen tekstvoorstellen gedaan, met uitzondering van enkele onderlijningen die willen aangeven dat mogelijk een spelfout is begaan. Sommige onderlijningen heeft de mensj genegeerd, want het mensjelijk brein mag niet verramsjt worden.
Van het Manueel zal te allen tijde een ongelezen exemplaar bewaard worden op een even veilige als geheime plaats.
De illustraties in de publicatie markeren het begin van een boek (diverse pollen, waar een boom uit voortkomt), en diens einde (close-up van papierpulp). De tekeningen van de pollen zijn gemaakt door Wim Hendrikx, de papierpulp is getekend door Cecilia Hendrikx. Het Manueel van het Ongelezen Boek, dat is geschreven en gemaakt door Caspar van Gemund, Maaike van Cruchten, Daan Beeke, Cecilia Hendrikx & Bas Jacobs, is door middel van drie verschillende druktechnieken (zeefdruk, boekdruk en risografie) gedrukt op drie verschillende papiersoorten, en verschenen in een oplage van 100 stuks.
Deze publicatie is alleen verkrijgbaar voor leden van de club. Mocht u het ooit bij een lid in de boekenkast aantreffen, dan kunt u door de Japanse bindwijze direct aan de staat van de publicatie zien of deze gelezen dan wel ongelezen is.
Titel: Manueel van het Ongelezen Boek
Verschijningsdatum: Februari 2024
Nondescripte Paperassen Nummer 1
Op 14 februari 2024 gaat de Ongelezen Boeken Club van start, en jij kan daar als lid bij aanwezig zijn. Wil je direct lid worden? Scroll dan door het einde van deze tekst & klik op de link. Wil je weten waarom je lid zou moeten worden, lees dan gerust verder om te ontdekken waarom je leven zoveel interessanter is met ongelezen boeken.
Boeken zijn natuurlijk bedoeld om gelezen te worden. Alle inspanningen vanaf het allereerste idee – het schrijven door de auteur, daarna het vormgeven door de ontwerper, de promotiecampagne door de uitgever – tot en met het eind – de verkoop in de boekhandel – zijn er op gericht het boek in de handen van de lezer te krijgen. Bij de meeste boeken lukt dat, al kost het voor sommige boeken meer moeite dan voor andere. Maar wat gebeurt er met de boeken die nooit een lezer zullen bereiken? Of wat gebeurt er met boeken waar inmiddels geen enkele lezer meer geïnteresseerd in is? Of die boeken die zo bekend zijn dat niemand ze sowieso meer leest? En wat gebeurt er als je het eerstvolgende boek dat je van plan bent te gaan lezen ook als ongelezen boek beschouwt? Het zijn dit soort vragen die de drijfveer vormen van de Ongelezen Boeken Club. Net zo absurd als serieus.
De Ongelezen Boeken Club organiseert bijeenkomsten en publiceert bijzondere uitgaves waarbij het ongelezen boek centraal staat. Het ongelezen boek kent vele gedaantes, en zal telkens vanuit diverse en onverwachte perspectieven benaderd worden.
Dit is het laatste jaar waarin het nog vanzelfsprekend is dat een tekst door een mens geschreven is. De alomtegenwoordige chatbots zoals ChatGPT zullen hier verandering in aanbrengen. Aan de vooravond van een tsunami van door middel van kunstmatige intelligentie gegenereerde teksten, maakt de Ongelezen Boeken Club op archeologische wijze een inventarisatie van het huidige ongelezen boek door bijeenkomsten te organiseren waarbij het ongelezen boek telkens vanuit een ander perspectief benaderd wordt. Wij roepen iedereen daarom dringend op lid te worden van onze club, en zoals je in het filmpje ziet, doen wij dat door een megafoon. Die megafoon is logischer dan het lijkt.
In een aangeharkt cultureel landschap is niet altijd vanzelfsprekend ruimte voor de tegencultuur, maar wel ruim baan voor de mainstream, de commercie, de massa, de blockbusters, en okee, soms een welgevallig zogenaamd tegengeluid dat meer als excuus lijkt te dienen. Dat er juist in de culturele sector zoveel geld en aandacht naar mainstream activiteiten gaat is extra opvallend, omdat de tegenstem de laatste jaren in veel lagen van de samenleving juist veel aanweziger is geworden. De actiebereidheid tot protesteren is vele malen groter dan decennia geleden: klimaatdemonstraties, boerenprotesten, demonstraties tegen de woningnood, racisme, vluchtelingencrisis en nog veel meer, er werd dit jaar vaak naar de megafoon gegrepen. Maar hoe kan het dat deze geluidsversterker wél gemakkelijk wordt gehanteerd voor maatschappelijke issues, maar zelden in de culturele sector? Daar is toch genoeg om ook voor de strijden, nietwaar? De culturele sector kan wel wat meer tegengeluid gebruiken, een megafoon komt daarbij van pas.
Daarnaast is een megafoon wellicht ook een perfecte metafoor voor 2024. Het enige dat social media algoritmes namelijk momenteel doen, zijn bestaande verschillen versterken door van een klein heuveltje een grote piek te maken. Dit geldt in nog grotere mate voor ChatGPT (en andere large language models, zoals Bard, Llama2, enz.): bestaande gemarginaliseerde groepen en meningen worden hierdoor juist verder gemarginaliseerd, terwijl heersende opinies alleen maar versterkt en uitvergroot worden door chatbots omdat deze enkel iets kunnen produceren op basis van bestaande input. Datgene dat momenteel in de wereld ontbreekt, kan niet door middel van kunstmatige intelligentie ontstaan. In die zin is de techniek achter, en daarmee het functioneren van zowel ChatGPT als ook social media, niets anders van een megafoon.
Het ongelezen boek is een ondergeschoven kindje in de wereld van het boek, en verdient dezelfde aandacht, waardering en respect als elk ander boek. Vandaar dat wij de megafoon ter hand nemen: word lid! In het voorjaar van 2024 gaan we van start in het ondergrondse depot van de openbare bibliotheek in Amsterdam, waar bijvoorbeeld de bijzondere uitgave het “Manueel van het Ongelezen Boek” gepresenteerd wordt, een manifest als limited edition kunstenaarsboek. Hierna volgen andere activiteiten, zoals een avond waarbij het ongelezen boek binnen de literatuur centraal staat. Of iets totaal anders. Help ons deze bijeenkomsten te organiseren en bijzondere uitgaves te publiceren, en help jezelf door dit avontuur mee te maken of in handen te hebben, waarbij niets, maar dan ook niets vanzelfsprekend is. Zeg nou zelf: wanneer was je nou voor het laatst echt compleet verrast? Daarom. Word dus lid van de Ongelezen Boeken Club!
Word ongezien lid, dan ben je bij de eerste bijeenkomst in februari 2024. Schrijf je nú in! ☞ www.ongelezenboekenclub.nl
Kom 14 februari 2024 naar de Ongelezen Boeken Club! Een avond op het snijvlak tussen theater, literatuur en kunst & vormgeving in het ondergrondse depot van de OBA, een plek vol met boeken die het daglicht nooit meer zullen zien. Met acteur Vincent Rietveld (Warme Winkel), schrijvers Tommy Wieringa, Olivier Willemsen, Ronald Snijders en Julia van den Eijnde (winnaar Amsterdamse Poëzie Prijs 2023), Martin Berendse (directeur OBA) en Ton van de Laar (bibliothecaris) & boekpresentatie van ons manifest: het Manueel van het Ongelezen Boek. Een uniek moment op een uitzonderlijke plek die normaliter niet toegankelijk is. Maar jij kan er bij zijn!
Voor slechts €40,– per jaar word je al lid van dit illuster gezelschap, en ontvang je verslag van al hun bijeenkomsten. Je steunt niet alleen de broodnodige underground, maar je ontvangt ook: • Publicatie ‘Manueel van het Ongelezen Boek’ (limited artist edition) • 50% korting op entree bijeenkomsten • Ontvang gratis de nieuwsbrief • Voorrang bij ticketverkoop
Word vriend
Voor €5,– per jaar word je vriend van de Ongelezen Boeken Club. Daarmee word je op de hoogte gehouden van alle activiteiten en krijg je als supporter van de tegencultuur voorrang bij ticketverkoop. • Ontvang gratis de nieuwsbrief • Voorrang bij ticketverkoop
Waar zouden we zijn zonder de bijdrages van Tommy Wieringa (auteur), Olivier Willemsen (auteur), Vincent Rietveld (acteur Warme Winkel), Ronald Snijders (auteur), Martin Berendse (directeur OBA), Ton van de Laar (bibliothecaris), Julia van den Eijnde (dichteres), en Monique Groeneveld (collectiespecialist OBA)?
Vanaf dinsdag 6 augustus 2024 is in de OBA op de Oosterdokskade de tentoonstelling De Nullijst te zien. De Ongelezen Boeken Club zet daarmee de meest ongelezen boeken van de Openbare Bibliotheek Amsterdam in de schijnwerpers. Bezoekers van de tentoonstelling worden in staat gesteld deze titels te redden van de ondergang.
Van de 200.000 boeken in de bovengrondse OBA wordt jaarlijks 10% naar het ondergrondse depot verplaatst. Deze kelder herbergt zo’n 400.000 boeken – zeven strekkende kilometer. Boeken uit het depot die langere tijd onuitgeleend blijven, eindigen op de Nullijst. Die telt enkele honderden titels die, ondanks dat ze nog nooit zijn uitgeleend, naar alle waarschijnlijkheid zullen worden vernietigd. De slotbeslissing over welke exemplaren hun laatste reis naar de papierverwerking zullen maken rust op de schouders van de bibliothecaris. De tentoonstelling De Nullijst belicht dit fascinerende en onderbelichte aspect uit de wereld van het boek door publicaties te tonen die nog nooit zijn uitgeleend.
De bezoeker van De Nullijst kan de meest ongelezen boeken niet alleen bewonderen, maar krijgt bovendien de gelegenheid een titel van de ondergang te redden, namelijk door deze te lenen. Op Nationale Ongelezen Boekendag (donderdag 19 september 2024) om 19:00 uur wordt de tentoonstelling besloten met de Transcendente Nullijst Finissage. De finissage zal starten in de OBA, locatie Roelof Hartplein, waarna de bezoekers per gele tram naar de Tempel worden vervoerd. De gespaarde exemplaren uit De Nullijst zullen deze avond aan hun redders worden uitgeleend. De titels waarvoor zelfs na afloop van de tentoonstelling geen interesse is, zullen deze avond in de Tempel waardig aan hun einde komen.
Tevens bestaat de mogelijkheid om op de tentoonstelling de Nullijn te bellen. Via deze ouderwetse draaitelefoon kan de volledige Nullijst geraadpleegd worden, om zodoende op onverwachte wijze nieuwe boeken van deze fameuze lijst te ontdekken.
De Nullijst is van 6 augustus tot 18 september 2024 op de derde verdieping van de Openbare Bibliotheek in Amsterdam (Oosterdokskade 143) te zien.
Na uitgebreid onderzoek is gebleken dat de derde donderdag van september de dag is waarop het minst gelezen wordt in Nederland. Dat wordt dit jaar voor het eerst door het hele land groots gevierd op donderdag 19 september 2024 tijdens Nationale Ongelezen Boekendag.
Een ieder wordt uitgenodigd, nee, opgeroepen die dag een boek dat al meer dan een jaar ongelezen op een stapel ligt te wachten weg te geven aan een ander. Bij voorkeur vergezeld van een enthousiaste aanprijzing.
De Ongelezen Boeken Club organiseert ter ere van Nationale Ongelezen Boekendag op donderdag 19 september 2024 een evenement in Amsterdam waarbij het ongelezen boek wederom centraal zal staan.
Begin september zal het programma bekend gemaakt worden op deze website. Boekhandels, musea, bibliotheken en andere instellingen die op persoonlijke wijze aandacht aan hun eigen ongelezen boeken willen geven op Nationale Ongelezen Boekendag, kunnen alvast geheel vrijblijvend contact opnemen met de Ongelezen Boeken Club. Wij stellen onder andere posters ter beschikking.
Welkom in je nieuwe favoriete feed. In een tijd waarin dagelijks nieuwsberichten verschijnen over ontlezing, is de nieuwe website van de Ongelezen Boeken Club een oneindige stroom waarin je onbegrensd kan scrollen. Of lezen. Wil je een toelichting waarom deze website is zoals die is, lees dan gerust verder. Zo niet, scroll door.
Het internet is inmiddels verworden tot een Skinner-box, een afgebakend psychologisch experiment. Halverwege de vorige eeuw bedacht de Amerikaanse psycholoog Burrhus Frederic Skinner (1904-1990) een volledig gecontroleerde doos waarin een dier geplaatst werd om zo het effect van voedselbeloningen te testen. In deze Skinner-box, inmiddels een begrip in de psychologie, zit een dier (muis of duif) bij een knop. Muis drukt op knop, soms verschijnt er eten, soms niet. Gevolg: muis gaat meer en meer op de knop drukken zodat er meer voedsel verschijnt. Specifiek gedrag levert een beloning op. Zoals psychologen het samenvatten: als de gevolgen van bepaald gedrag gunstig zijn, dan neemt de kans op dat gedrag toe. Laat dat nu precies zijn hoe een steeds groter deel van het internet inmiddels functioneert.
De Skinner-box is een geschikte metafoor voor social media apps, welke ook een afgebakende omgeving vormen die volledig controleerbaar is, maar waarbij jijzelf de muis of de duif bent. Kies zelf maar met welke van deze twee dieren je je het meest identificeert. De rol van waarnemend psycholoog Burrhus Skinner is vervangen door grote, commerciële technologiebedrijven die je volledige gedrag vastleggen. We blijven scrollen, totdat er een primaire beloning verschijnt, iets grappigs, en hop, dan scrollen we direct verder, op zoek naar de volgende beloning. Oneindigheid is de essentie van social media, gretig gebruikmakend van ons zwakke punt: achteloosheid. Ons schermgebruik is volledig geconditioneerd, zelden maken we online een bewuste keuze.
Wat heeft oneindigheid met lezen te maken?
Zowel scrollen als lezen zijn beide alleszins saaie activiteiten, die echter wel allebei voldoening kunnen geven. Maar daar waar scrollen een onmiddellijke, primaire bevrediging geeft, is het genot van het lezen secundair. Het is onmogelijk om beide behoeftes tegelijkertijd te vervullen. De voldoening van het lezen is minder direct, en de activiteit van lezen vergt meer inspanning dan scrollen. Scrollen tijdens het lezen is een onaangename afleiding, en zorgt uiteindelijk voor minder genoegen doordat het de concentratie doorbreekt. Wie op zoek is naar geluk moet dus kiezen: óf scrollen, óf lezen. Scrollend vind je veel sneller en vaker genot, maar de bevrediging van een volledig tot je genomen tekst beklijft veel langer. Toch zwichten wij vaak voor het primaire, verdampende genot van eindeloos scrollen. Ontlezing kent vele facetten, dit is er één van.
De Ongelezen Boeken Club richt zich op teksten die niet gelezen worden. Inmiddels wordt meer dan de helft van alle teksten in ons dagelijks leesgedrag online gelezen. Online lezen is in vele opzichten anders dan lezen van papier. Zodra er van papier gelezen wordt is het interessegebied afgebakend, en zijn de opties beperkt. Online ben je echter permanent afgeleid, op zoek naar iets wat je niet zocht. Hoe langer de tekst, hoe meer die vluchtig gescand in plaats van gelezen wordt. Elke hyperlink vraagt aandacht, en vermindert daarmee je tekstbegrip. Wat voor een effect heeft dit alles op onze hersens, op ons concentratie- en denkvermogen? Als de Ongelezen Boeken Club gaat communiceren via een online kanaal, kan het ontwerp en functioneren van de website niet aan deze aspecten van de online leeservaring voorbij gaan. Hoe langer onze website, hoe groter de kans dat iets onbedoeld gevonden wordt, en vooral: hoe minder ervan gelezen wordt.
Het internet is zoals gezegd verworden tot een Skinner box, en dat maakt dat wij als online lezers nu duiven en muizen zijn in het grootste psychologisch leesexperiment dat ooit heeft plaats gevonden. In een tijd waarin dierproeven vanwege onnodig lijden ter discussie staan, zijn dieren massaal vervangen door mensen, en er is geen hond die er naar kraait. De Ongelezen Boeken Club doet bijzonder graag mee aan dit grootschalige psychologische experiment dat online lezen is.
Eindelijk een goed excuus
Het is vanaf vandaag niet langer noodzakelijk het eindeloze scrollen door je social media apps als excuus aan te dragen waarom je te laat op je afspraak verschijnt, of waarom je iets niet op tijd gedaan hebt. Vanaf nu kun je als legitieme rechtvaardiging aandragen dat je onophoudelijk op de website van de Ongelezen Boeken Club aan het lezen was, geholpen door de eindeloze leeservaring die hier geboden wordt. Eenmaal aangekomen bij het allerlaatste bericht op onze website ben je het allereerste bericht al lang weer vergeten, en lees je automatisch van vooraf aan verder. Je concentratie is nog steeds ver te zoeken, dus wat maakt het uit? In plaats van tijdens een toiletbezoek een spelletje op je telefoon te spelen of door een kansloze fotofeed te bladeren, kan je ook een paar minuten lusteloos scrollen op de website van de Ongelezen Boeken Club en je ondertussen afvragen wat het fundamentele verschil hiertussen is. Is continue scrollen an sich eigenlijk niet gewoon Meditatie Light, een spirituele zoektocht zonder enig bovenzinnelijk bewustzijn? Is er iets anders dat onze huidige tijdsgeest zo goed illustreert dan de continue scroll?
Zo’n eindeloze scroll is niets nieuws en bestond al lang voordat het Web 2.0 ermee aan de haal ging, op tv scrollt het breaking news bij nieuwszenders bijvoorbeeld al decennia eindeloos voorbij. De op deze website getoonde eindeloze scroll ontwikkelt zich voortdurend. Het aantal artikelen op deze website is op het moment van lancering beperkt, maar door het ontwerp van de website toch al eindeloos. Toekomstige berichten worden toegevoegd aan deze eindeloze scroll, en maken het eindeloze telkens eindelozer.
Dit is de ultieme belofte!
Het is een misvatting om scrollen te beschouwen als activiteit die tot doel heeft om een beloning te vinden. Scrollen moet worden beschouwd als een autonome activiteit, een zuiver tijdverdrijf. Scrollen is niets anders dan een uiting van plezierig verlangen. Alleen al omdat we voornamelijk verlangen naar dingen die we niet hebben, heeft scrollen al een duidelijke meerwaarde, en is het een aanwinst voor ons bestaan. Scrollend ben je altijd onderweg naar iets dat je nog niet weet, nog niet kent, nog niet hebt. Zo beschouwend draait het bij scrollen net zo zeer om een belofte als bij het eerstvolgende boek dat je van plan bent te gaan lezen. In beide gevallen ben je nieuwsgierig naar wat komen gaat, alleen wordt scrollen op een veel grotere schaal gedaan dan het lezen van een boek.
Ergens is het ook nog wel te verklaren dat velen hun toevlucht hebben genomen tot scrollen als verrijking van het leven. Als scrollen als spel beschouwd wordt op de manier zoals historicus Johan Huizinga de spelende mens beschouwde, dan bevat scrollen een intrinsieke esthetiek die verder geen doel behoeft te dienen. Je scrolt niet om iets te vinden, maar scrollen an sich is het doel. De echte verrijking is het spel van uitgesteld verlangen. Diens schoonheid wordt gedefinieerd doordat het juist niet draait om een verlangen om iets te vinden, maar om het behouden van het verlangen zelf. Daarmee overtreft deze website elk ongelezen boek. Een ongelezen boek heb je op een gegeven moment uit, en daarmee is het verlangen verdwenen. Begeerte zal echter wél altijd in stand blijven bij een website die daadwerkelijk eindeloos is, waar het verlangen niet kan verdwijnen omdat er nooit een punt van volledige verzadiging bereikt kan worden. Altijd blijft de kans op een beloning.
De website van de Ongelezen Boeken Club is niet gepersonaliseerd zoals social media dat natuurlijk wel is. In het Web 2.0 is ieders feed zogenaamd uniek, en zijn alle getoonde posts en advertenties afgestemd op je eigen likes. Jouw feed is uniek, door grote technologieconcerns aangepast op jouw eigen online surfgedrag en interesses, bepaald door welke profielen je bekijkt, welke reacties je plaatst, wie je volgt, je zoektermen, welke posts je deelt, wat je bekijkt. De feed die je hier ziet op website van de Ongelezen Boeken Club is echter meer vergelijkbaar met een boek, elke bezoeker krijgt exact hetzelfde exemplaar te zien. One feed for all.
Op het gebied van gedragstherapie gaat de website van de Ongelezen Boeken Club één stap verder dan social media, waar specifiek gedrag wordt beloond met her en der een klein snoepje. We brengen je echter geen losse beloningen (bijvoorbeeld in de vorm van een grappig filmpje van een kat die een boek al dan niet leest), maar het lezen van de gehele website is de beloning. Alles in mentaal. Een immateriële beloning is immers altijd een interne aangelegenheid, die slechts geactiveerd kan worden door een externe prikkel als social media. Waarom zou je echter die extrinsieke stimulans nodig moeten hebben? Nou dan. Pas als je je hier van bewust bent, komt het besef dat de snoepjes die je her en der tegenkomt niet de beloning zijn, maar het echte suikergoed is het feit dat je op zoek bent naar snoepjes. De enige vraag is dus of jij in staat bent jezelf deze mentale bevrediging te verschaffen.
Mental Junky Skinner Box
Op zoek naar bevrediging is deze website een Mental Junky Skinner Box waarin je eindeloos kan blijven scrollen, maar de bevrediging echt uit jezelf moet halen. In het laboratorium bevatte de oorspronkelijke Skinner-box een ‘cumulative recorder’, een lange, horizontale rol papier waarop een apparaat de frequentie van responsen grafisch vastlegde. Een dergelijke recorder ontbreekt echter op deze website, en maakt dit leesexperiment nog zinlozer dan je social media. Wij leggen je leesgedrag niet vast, registreren je voorkeuren niet, verkopen je data niet; deze website is een Skinner-box zonder waarnemend psycholoog.
Hierdoor is er geen enkele reden om tijdens het bezoeken van deze website je af te vragen of het wel verstandig is om je oog iets langer op een bepaalde tekst, afbeelding of filmpje te laten vallen, omdat je leesgedrag niet direct je advertentie-algoritme beïnvloedt. Dat is in de hedendaagse digitale wereld zeker niet meer vanzelfsprekend. Je kan op deze website gewoon lezen, scrollen, en kijken zonder achterdochtig te zijn wat jouw lees- en scrollgedrag voor invloed heeft op de aan jou gepresenteerde inhoud. Hoe achtelozer een website bezocht wordt, hoe beter, want hoe meer er gescrold zal worden. Ook mensen die niet lezen behoren tot de achterban van de Ongelezen Boeken Club, en die mensen verdienen evenveel respect en aandacht als achtenswaardige lezers.
Zoals dichter Leo Herberghs in 1990 een handleiding voor actief niet-zwemmen schreef, zo is de website van de Ongelezen Boeken Club ook gericht op actieve niet-lezers. Door het gebrek aan registratie kan het eindeloze scrollen op deze website pas echt achteloos gebeuren, waardoor de kans groter is dat de hier gepresenteerde teksten ongelezen zullen blijven. Scrollers zijn echte niet-lezers, de mentale verslaving van het scrollen kan voor sommigen bevredigender zijn dan die van het daadwerkelijke lezen. Mental Junky to the max.
De echte lezers zijn niet-lezers
Is het eigenlijk wel mogelijk om te spreken van lezers en niet-lezers? Dat lijkt bij nader inzien een meerduidig verhaal. Niet-lezen betekent niet direct dat er niet gelezen wordt, en vice versa betekent actief lezen niet direct dat alles begrepen en in de juiste context geplaatst kan worden. Het beeld van niet-lezers lijkt voor de hand liggend, maar een algehele niet-lezer is moeilijker te vinden dan je denkt. Tegelijkertijd zal ook de meest doorwrochte lezer meer boeken niet lezen dan wel, wat de vraag oproept of iemand die meer niet-leest dan wel-leest nog steeds een lezer genoemd kan worden. Om een boek echt te begrijpen is het allereerst niet van belang om het te lezen, maar om het in de juiste context te kunnen plaatsen tot andere boeken. Is de echte lezer niet juist diegene die geen boek meer leest, maar alleen veel van boeken weet?
Toch durven wij te beweren dat onze achterban uit zowel lezers als niet-lezers bestaat, dus beide groepen moeten op deze website evenveel aan haar trekken komen. Deze Mental Junky Skinner Box is namelijk wel in een vormgeving gegoten waarbij de conventies van leesbaarheid en toegankelijkheid centraal staan. Diegene die nog het concentratievermogen heeft om online langere teksten tot zich te kunnen nemen – Wie kan dat nog? Wie heeft bijvoorbeeld deze tekst in zijn geheel tot hier gelezen? – wordt hier uitstekend op zijn wenken bediend door de verfijnde typografie en een vormgeving die alle leesconventies respecteert. Het lettertype, de corpsgrootte en regelafstand, het sobere afleidingsvrije ontwerp, het aantal letters per regel, de ingetogen en contrastrijke kleurstelling, de afwezigheid van alomtegenwoordige advertenties, de witruimtes rondom de tekst, deze prikkelarme vormgeving is afgestemd op een zo prettig mogelijke leeservaring, zowel op mobiele telefoons, als tablets en desktop computers.
Met andere woorden, diegene die diep wil lezen kan hier prima terecht, maar ook diegene die alleen lekker door wil scrollen kan hier prima wat tijd verdoen en zijn beloningscentrum laten prikkelen door wat dopamine. Zodoende bedient deze website twee verschillende doelgroepen tegelijkertijd, alle lezers & alle niet-lezers.
Plato schetst de ziel als een gevleugelde paardenspan die door twee paarden aparte richtingen op wordt getrokken. Het ene paard is de wil, en luistert naar wat de menner – de ratio – hem oplegt. Het andere paard stelt het verlangen voor, is wispelturig en wild, en stuurt ons omlaag. Het ene paard dat de wil representeert, kan in dit verband staan voor onze wil om boeken te lezen, onze ware bestemming. Het andere, nukkige paard trekt ons naar beneden, op zoek naar behoeftebevrediging. In de context van lezen is dat actief niet-lezen doordat we weerloos zijn tegen afleiding en verleiding, en online betekent dat dus scrollen en klikken in plaats van lezen.
De website van de Ongelezen Boeken Club, een club met paradoxale grondbeginselen, omarmt de schijnbare tegenstrijdigheid dat lezers en niet-lezers verenigt kunnen worden als yin en yang. Iedereen die accepteert dat het huidige internet, dat gedicteerd is door grote technologieconcerns, ons vermogen tot autonoom denken reduceert, kan op deze website prima terecht door eindeloos en lusteloos te blijven scrollen. De kunstmatige drug die scrollen heet, resulterend in een permanente roes en ogenschijnlijk geluk, wordt vanaf nu niet alleen meer kosteloos verstrekt door multinationals die daarvoor je privacy kapen, maar ook door de Ongelezen Boeken Club die daarvoor niets terug verlangt. Echter, ook diegene die zichzelf wijsmaakt nog wél over het vermogen tot autonoom denken te beschikken, zich geconcentreerd wil verdiepen door lange teksten te lezen en intellectueel uitgedaagd te worden, kan op deze zelfde website terecht.
Het centraal stellen van deze klassieke dualiteit in de opzet van deze website benadrukt dat lezers en niet-lezers geen onafhankelijke entiteiten zijn, maar juist complementair aan elkaar zijn. Deze website verenigt mensen die bewust willen leven met mensen die onbewust leven, is hiermee een prima communicatiekanaal voor ons met onze lezers, en jij kan lekker scrollen, scrollen, scrollen. Rest alleen de vraag: doe je dat piepend of koerend?
Dit artikel is gepubliceerd ter gelegenheid van de lancering op 17 juli 2024 van de nieuwe, door Jack Broeders ontwikkelde website van de Ongelezen Boeken Club
Reserveer een boek uit De Nullijst tentoonstelling door middel van dit formulier.
Dit formulier behoort bij De Nullijst tentoonstelling in de Openbare Bibliotheek Amsterdam (Oosterdokskade 143, te zien van 6 aug – 18 sept 2024), waar ongelezen boeken uit de collectie van de OBA worden getoond. Door middel van het invullen van dit formulier kan je een boek uit de tentoonstelling reserveren. Hierdoor ontdek je niet alleen een onbekend boek dat nog nooit gelezen is, maar voorkom je tevens dat het tijdens de finissage aan haar einde komt.
De gereserveerde exemplaren kunnen worden geleend en opgehaald tijdens de Nationale Ongelezen Boekendag 2024 op de finissage bij de OBA Roelof Hartplein. Je zal hiervoor een persoonlijke uitnodiging van de Ongelezen Boeken Club ontvangen indien je een boek reserveert via onderstaand formulier. Binnen een week na het invullen van dit formulier zal de club contact met je opnemen. Mocht je niets gehoord hebben binnen die tijd, mail dan even info@ongelezenboekenclub.nl, dan is er ergens iets mis gegaan.
Een aanvraag kan door middel van dit formulier tot en met 16 september 2024 ingediend worden.
De Ongelezen Boeken Club ontvangt regelmatig de vraag wat die Chinese letters in het beeldmerk betekenen. Ondanks dat het met de huidige technologische mogelijkheden niet al te ingewikkeld zou moeten zijn om dat zelf op te zoeken, volgt hier een korte toelichting. Allereerst, 積ん読 is geen Chinese maar een Japanse tekst. Het Japans gebruikt echter drie verschillende schriftsoorten, waaronder het Kanji dat de Chinezen ook gebruiken, de verwarring is niet verbazingwekkend. Het woord wordt uitgesproken als tsundoku, en behoort tot het lijstje onvertaalbare woorden. Een letterlijke vertaling is zoiets als ‘het kopen van boeken om ze ongelezen op een stapel te laten eindigen’, maar dan uitgedrukt in één woord. Ruud Hendrickx, hoofdredacteur van de Van Dale, koos onlangs op (de Belgische) Radio 1, het woord boekenstouw als Nederlands alternatief voor de enorme stapel ongelezen boeken die steeds blijft groeien. De Libanees-Amerikaanse auteur Nassim Nicholas Taleb stelt in zijn boek ‘De Zwarte Zwaan’ een ander alternatief woord voor om de verzameling boeken die nog niet gelezen zijn te beschrijven: de anti-bibliotheek. De Ongelezen Boeken Club houdt echter het meer dan 100 jaar oude informele Japanse origineel hoog in het vaandel.
Mainstream media profiteert van succes Ongelezen Boeken Club
De mainstream media was er weer eens als de kippen bij om een graantje mee te pikken van het succes van deze nieuwe undergroundstroming. Tijdens de officiële oprichtingsbijeenkomst van de Ongelezen Boeken Club op woensdag 14 feb 2024 was het NOS Journaal haantje de voorste om mee te liften op het succes van deze nieuwe illustere club. Nadat de kranten en radio al uitgebreid aandacht hadden besteed aan de allereerste bijeenkomst van het genootschap, was het de beurt aan de hijgende televisiewereld om deze fabelachtige successtory dezelfde avond nog uit te melken op nationale tv.
Wij komen dus vaak in het nieuws, maar het nieuws komt nog vaker naar ons. Daardoor is de Ongelezen Boeken Club inmiddels bekend van radio, krant en tv.
Diegene die van lezen houdt, leest het artikel in het Parool (PDF):
Artikel in het Parool, 13 februari 2024
Als er iemand begrijpt dat lezen niet aan iedereen besteed is, dan zijn wij het wel. Vandaar dat je ook via bewegend beeld in aanraking kan komen met de Ongelezen Boeken Club. Op de dag van onze oprichting was het NOS Journaal er namelijk als de kippen bij om een graantje mee te pikken van ons succes:
NOS Journaal, 14 februari 2024
De mainstream media zou de mainstream media niet zijn, als ze niet massaal mee zouden liften op andermans welvaren. Zo maakte ook NPO Radio 1 op de eerste dag van ons bestaan al een korte radiodocumentaire over onze club:
NPO Radio 1, 14 februari 2024
De Amsterdamse nieuwszender AT5 leek ons nu een perfect medium om als opmaat te dienen voor onze ledenwervingscampagne die we aan het einde van die zogenaamde “boekenweek” starten:
AT5, 21 maart 2024
Kortom, de media lopen weg met de Ongelezen Boeken Club, de club die zich in no time ontpopt heeft als het lievelingetje van de pers. En tja, als de Volkskrant gered wil worden, dan zijn wij natuurlijk de beroerdste niet.
Het Manueel van het Ongelezen Boek is het manifest van de Ongelezen Boeken Club. Het Manueel van het Ongelezen Boek benadert het boek op een objectief niveau – denk aan verboden boeken, overbekende klassiekers die niemand meer leest, uit bibliotheken verwijderde boeken, enz, allemaal ongelezen met maatschappelijk relevantie – en op subjectief niveau – zeer individueel, denk bijvoorbeeld aan het eerstvolgende boek dat jij zelf van plan bent te gaan lezen. Waar het lezen leidt tot verbeelding, leidt het nog niet lezen tot nog meer verbeelding.
Het Manueel werd geschreven met vereende kracht en is voor 100% ontsproten uit het brein van de mensj, in het jaar dat mogelijk de geschiedenis zal ingaan als het eerste jaar waarin het percentage mensjelijkheid in een tekst niet meer vanzelfsprekend 100% is. Bij de totstandkoming werd dankbaar gebruik gemaakt van een online tool om de tekst vorm te geven. Dit gereedschap heeft geen tekstvoorstellen gedaan, met uitzondering van enkele onderlijningen die willen aangeven dat mogelijk een spelfout is begaan. Sommige onderlijningen heeft de mensj genegeerd, want het mensjelijk brein mag niet verramsjt worden.
Van het Manueel zal te allen tijde een ongelezen exemplaar bewaard worden op een even veilige als geheime plaats.
De illustraties in de publicatie markeren het begin van een boek (diverse pollen, waar een boom uit voortkomt), en diens einde (close-up van papierpulp). De tekeningen van de pollen zijn gemaakt door Wim Hendrikx, de papierpulp is getekend door Cecilia Hendrikx. Het Manueel van het Ongelezen Boek, dat is geschreven en gemaakt door Caspar van Gemund, Maaike van Cruchten, Daan Beeke, Cecilia Hendrikx & Bas Jacobs, is door middel van drie verschillende druktechnieken (zeefdruk, boekdruk en risografie) gedrukt op drie verschillende papiersoorten, en verschenen in een oplage van 100 stuks.
Deze publicatie is alleen verkrijgbaar voor leden van de club. Mocht u het ooit bij een lid in de boekenkast aantreffen, dan kunt u door de Japanse bindwijze direct aan de staat van de publicatie zien of deze gelezen dan wel ongelezen is.
Titel: Manueel van het Ongelezen Boek
Verschijningsdatum: Februari 2024
Nondescripte Paperassen Nummer 1
Op 14 februari 2024 gaat de Ongelezen Boeken Club van start, en jij kan daar als lid bij aanwezig zijn. Wil je direct lid worden? Scroll dan door het einde van deze tekst & klik op de link. Wil je weten waarom je lid zou moeten worden, lees dan gerust verder om te ontdekken waarom je leven zoveel interessanter is met ongelezen boeken.
Boeken zijn natuurlijk bedoeld om gelezen te worden. Alle inspanningen vanaf het allereerste idee – het schrijven door de auteur, daarna het vormgeven door de ontwerper, de promotiecampagne door de uitgever – tot en met het eind – de verkoop in de boekhandel – zijn er op gericht het boek in de handen van de lezer te krijgen. Bij de meeste boeken lukt dat, al kost het voor sommige boeken meer moeite dan voor andere. Maar wat gebeurt er met de boeken die nooit een lezer zullen bereiken? Of wat gebeurt er met boeken waar inmiddels geen enkele lezer meer geïnteresseerd in is? Of die boeken die zo bekend zijn dat niemand ze sowieso meer leest? En wat gebeurt er als je het eerstvolgende boek dat je van plan bent te gaan lezen ook als ongelezen boek beschouwt? Het zijn dit soort vragen die de drijfveer vormen van de Ongelezen Boeken Club. Net zo absurd als serieus.
De Ongelezen Boeken Club organiseert bijeenkomsten en publiceert bijzondere uitgaves waarbij het ongelezen boek centraal staat. Het ongelezen boek kent vele gedaantes, en zal telkens vanuit diverse en onverwachte perspectieven benaderd worden.
Dit is het laatste jaar waarin het nog vanzelfsprekend is dat een tekst door een mens geschreven is. De alomtegenwoordige chatbots zoals ChatGPT zullen hier verandering in aanbrengen. Aan de vooravond van een tsunami van door middel van kunstmatige intelligentie gegenereerde teksten, maakt de Ongelezen Boeken Club op archeologische wijze een inventarisatie van het huidige ongelezen boek door bijeenkomsten te organiseren waarbij het ongelezen boek telkens vanuit een ander perspectief benaderd wordt. Wij roepen iedereen daarom dringend op lid te worden van onze club, en zoals je in het filmpje ziet, doen wij dat door een megafoon. Die megafoon is logischer dan het lijkt.
In een aangeharkt cultureel landschap is niet altijd vanzelfsprekend ruimte voor de tegencultuur, maar wel ruim baan voor de mainstream, de commercie, de massa, de blockbusters, en okee, soms een welgevallig zogenaamd tegengeluid dat meer als excuus lijkt te dienen. Dat er juist in de culturele sector zoveel geld en aandacht naar mainstream activiteiten gaat is extra opvallend, omdat de tegenstem de laatste jaren in veel lagen van de samenleving juist veel aanweziger is geworden. De actiebereidheid tot protesteren is vele malen groter dan decennia geleden: klimaatdemonstraties, boerenprotesten, demonstraties tegen de woningnood, racisme, vluchtelingencrisis en nog veel meer, er werd dit jaar vaak naar de megafoon gegrepen. Maar hoe kan het dat deze geluidsversterker wél gemakkelijk wordt gehanteerd voor maatschappelijke issues, maar zelden in de culturele sector? Daar is toch genoeg om ook voor de strijden, nietwaar? De culturele sector kan wel wat meer tegengeluid gebruiken, een megafoon komt daarbij van pas.
Daarnaast is een megafoon wellicht ook een perfecte metafoor voor 2024. Het enige dat social media algoritmes namelijk momenteel doen, zijn bestaande verschillen versterken door van een klein heuveltje een grote piek te maken. Dit geldt in nog grotere mate voor ChatGPT (en andere large language models, zoals Bard, Llama2, enz.): bestaande gemarginaliseerde groepen en meningen worden hierdoor juist verder gemarginaliseerd, terwijl heersende opinies alleen maar versterkt en uitvergroot worden door chatbots omdat deze enkel iets kunnen produceren op basis van bestaande input. Datgene dat momenteel in de wereld ontbreekt, kan niet door middel van kunstmatige intelligentie ontstaan. In die zin is de techniek achter, en daarmee het functioneren van zowel ChatGPT als ook social media, niets anders van een megafoon.
Het ongelezen boek is een ondergeschoven kindje in de wereld van het boek, en verdient dezelfde aandacht, waardering en respect als elk ander boek. Vandaar dat wij de megafoon ter hand nemen: word lid! In het voorjaar van 2024 gaan we van start in het ondergrondse depot van de openbare bibliotheek in Amsterdam, waar bijvoorbeeld de bijzondere uitgave het “Manueel van het Ongelezen Boek” gepresenteerd wordt, een manifest als limited edition kunstenaarsboek. Hierna volgen andere activiteiten, zoals een avond waarbij het ongelezen boek binnen de literatuur centraal staat. Of iets totaal anders. Help ons deze bijeenkomsten te organiseren en bijzondere uitgaves te publiceren, en help jezelf door dit avontuur mee te maken of in handen te hebben, waarbij niets, maar dan ook niets vanzelfsprekend is. Zeg nou zelf: wanneer was je nou voor het laatst echt compleet verrast? Daarom. Word dus lid van de Ongelezen Boeken Club!
Word ongezien lid, dan ben je bij de eerste bijeenkomst in februari 2024. Schrijf je nú in! ☞ www.ongelezenboekenclub.nl
Kom 14 februari 2024 naar de Ongelezen Boeken Club! Een avond op het snijvlak tussen theater, literatuur en kunst & vormgeving in het ondergrondse depot van de OBA, een plek vol met boeken die het daglicht nooit meer zullen zien. Met acteur Vincent Rietveld (Warme Winkel), schrijvers Tommy Wieringa, Olivier Willemsen, Ronald Snijders en Julia van den Eijnde (winnaar Amsterdamse Poëzie Prijs 2023), Martin Berendse (directeur OBA) en Ton van de Laar (bibliothecaris) & boekpresentatie van ons manifest: het Manueel van het Ongelezen Boek. Een uniek moment op een uitzonderlijke plek die normaliter niet toegankelijk is. Maar jij kan er bij zijn!
Voor slechts €40,– per jaar word je al lid van dit illuster gezelschap, en ontvang je verslag van al hun bijeenkomsten. Je steunt niet alleen de broodnodige underground, maar je ontvangt ook: • Publicatie ‘Manueel van het Ongelezen Boek’ (limited artist edition) • 50% korting op entree bijeenkomsten • Ontvang gratis de nieuwsbrief • Voorrang bij ticketverkoop
Word vriend
Voor €5,– per jaar word je vriend van de Ongelezen Boeken Club. Daarmee word je op de hoogte gehouden van alle activiteiten en krijg je als supporter van de tegencultuur voorrang bij ticketverkoop. • Ontvang gratis de nieuwsbrief • Voorrang bij ticketverkoop
Waar zouden we zijn zonder de bijdrages van Tommy Wieringa (auteur), Olivier Willemsen (auteur), Vincent Rietveld (acteur Warme Winkel), Ronald Snijders (auteur), Martin Berendse (directeur OBA), Ton van de Laar (bibliothecaris), Julia van den Eijnde (dichteres), en Monique Groeneveld (collectiespecialist OBA)?
